De Schepping; Een kosmisch verhaal verteld door klanken en melodieën die de ziel beroeren

Joseph Haydn’s De Schepping staat bekend als een van de meest ambitieuze en indrukwekkende oratoria uit de klassieke muziek. Dit werk, voltooid in 1798, neemt de luisteraar mee op een reis door de Bijbelse scheppingsvertelling, waarbij de grandeur van Gods werk wordt geportretteerd met behulp van een koor, solisten en een groot orkest.
De Schepping is meer dan alleen muziek; het is een auditieve schildering van de wereld in wording. Haydn’s meesterlijke compositie verweeft complexe contrapuntale structuren met melodieën die zo eenvoudig als innemend zijn. Hij gebruikt de kracht van de instrumentatie om levendige taferelen te schetsen, van de chaotische leegte vóór de schepping tot het jubelende lied van de nieuwe wereld.
Een blik op de geschiedenis: Haydn en zijn tijd
Om De Schepping te begrijpen, moeten we eerst een blik werpen op de man achter de muziek: Joseph Haydn. Geboren in 1732 in Rohrau, Oostenrijk, was Haydn een muzikale wonderkind die al jong componeerde. Zijn talent bracht hem naar het hof van de Esterházy familie, waar hij decennia lang als kapelmeester diende.
Haydn’s tijd was een gouden eeuw voor klassieke muziek. Hij leefde en werkte tijdens de late barokperiode en de opkomst van de Klassieke stijl. Componisten zoals Wolfgang Amadeus Mozart en Ludwig van Beethoven waren zijn tijdgenoten, en ze vormden samen de basis van de Wenen Klassiek.
De structuur van De Schepping
Haydn’s De Schepping is opgedeeld in drie delen, elk gewijd aan een specifieke fase van Gods scheppingswerk:
-
Deel I: “De Schepping der wereld”: Dit deel opent met het beroemde recitatief “En de aarde was leeg en ledig,” gevolgd door een imposant koor dat de schepping van licht, hemel en aarde beschrijft. De solisten, die de rollen van Gabriel, Raphael en Uriël vertolken, zingen aria’s vol lof en bewondering voor Gods scheppingskracht.
-
Deel II: “De Schepping van de dieren”: Dit deel staat in het teken van de rijkdom en diversiteit van het dierlijke rijk. Haydn schildert levendige portretten van dieren met behulp van instrumentale imitaties, zoals de fluit die de gezang van vogels nabootst.
-
Deel III: “De Schepping van de mens”: Dit deel culmineert in een triomfante koorlied, waarin de schepping van Adam en Eva wordt gevierd. De muziek drukt de vreugde en verwondering uit over Gods ultieme scheppingsdaad: de mens.
De betekenis van De Schepping
Haydn’s De Schepping is niet alleen een muzikaal meesterwerk, maar ook een werk met diepe religieuze en filosofische betekenis. De compositie viert niet alleen Gods scheppingskracht, maar ook de harmonie en orde in het universum.
De muziek wekt een gevoel van verwondering op voor de schoonheid van de natuur en roept ons op om te reflecteren over onze plaats in de kosmos.
Enkele muzikale hoogtepunten:
-
Het openingsrecitatief “En de aarde was leeg en ledig”: Dit recitatief, gezongen door een bas, schetst het beeld van een chaotische wereld vóór de schepping. De muziek is donker en enigszins dissonant, wat de leegte en onzekerheid van deze fase benadrukt.
-
De aria “With verdure clad”: Dit prachtige lied, gezongen door de sopraan, beschrijft de aarde in volle bloei. De melodie is vol leven en vitaliteit, met een lichtvoetige begeleiding van het orkest.
-
Het duet “Rolling in foaming billows”: Dit duet voor tenor en sopraan vertegenwoordigt de kracht van de zee. De muziek is dramatisch en stormachtig, met hoge noten die de golven suggereren.
-
Het slotkoor “Sing the praises of Jehovah”: Dit jubelende koorlied sluit De Schepping af op een apotheotische manier. De tekst roept alle schepselen op om God te prijzen voor zijn wonderen.
Conclusie
Joseph Haydn’s De Schepping is een tijdloos meesterwerk dat generaties heeft gefascineerd met zijn grootsheid, schoonheid en diepe betekenis. Dit oratorium is niet alleen een muzikale prestatie van wereldklasse, maar ook een krachtige uitdrukking van menselijke bewondering voor de scheppingskracht.